
Het resultaat van De Groene Steegjes in Utrecht mag er zijn. Terwijl de laatste hand wordt gelegd aan de inrichting van de openbare ruimte en bewoners hun intrek nemen, gaan we op reportage door de hofjes en langs de art-deco gevels. De kwaliteit spreekt direct tot de verbeelding. “De unieke stedenbouwkundige opzet maakt dat het een écht buurtje is geworden.”
Gedaan wat is beloofd
“Laten we met het saaie nieuws beginnen”, start architect Bert van Breugel van Inbo. “We hebben precies gemaakt wat we in de tender beloofd hebben.” Met een glimlach kijkt Bert rond. “Toen we in de tenderfase in 2020 een toegankelijk, betrokken buurtje bedachten, wist ik al dat we onze beloftes op het gebied van klimaatadaptatie, natuurinclusiviteit, circulariteit en duurzaamheid gingen inwilligen. Ik ken Van Wanrooij al langer dan vandaag. Dan weet je één ding zeker; wat is afgesproken, wordt gedaan. In die vastberadenheid schuilt een grote kracht. Het is uitgevoerd met een team van mensen dat van begin tot eind betrokken is geweest. Je bouwt samen écht iets op in zo’n proces.”
Kraamkamer
Projectontwikkelaar Sander de Wit benadrukt in de goede samenwerking ook de rol van de gemeente, de landschapsarchitect, de hovenier en de aannemer. “De gemeente Utrecht was duidelijk en meegaand tegelijk. De beloftes zijn contractueel vastgelegd en daar is niet van afgeweken. Felixx Landscape Architects & Planners en LooHorst Landscaping hadden een prominente rol om de ambities op het gebied van natuurinclusiviteit, inrichting openbare ruimte en waterhuishouding op een hoog niveau te houden. Voor Bouwbedrijf Van Grootheest, één van onze vaste ketenpartners, was het eveneens een bijzonder project. De rijke details, materialisering, de totale visie achter het plan, daar zijn we samen voor blijven strijden. Op veel thema’s is een stap extra gezet. Dat hebben we onder de motorkap heel slim opgelost, zonder zichtbaar te overdrijven.”
“INBO is één van onze jarenlange vaste partners”, vult projectontwikkelaar Paul Leemans aan. “Tenders zijn voor ons beiden een kraamkamer om uit een bepaalde comfortzone te komen. Als Van Wanrooij zijn we heel sterk in conceptueel bouwen, maar in dit soort projecten bedenken we woningen en elementen die later een standaard onderdeel kunnen worden van het Optio-concept. INBO maakt daar handig gebruik van. Er is meer ruimte voor onderzoek en we kunnen nóg directer inspelen op de vraagstukken van dit moment. Je kunt het zien als ‘iets meer exotisch’. Daar leent een tender zich uitstekend voor.”
BeBo
“De binnenkant van de woningen heeft stiekem best een hoog Optio-gehalte”, lacht Paul. “Er zit alleen een compleet andere schil omheen. Ook het concept van de Beneden-Bovenwoningen (BeBo) hadden we nog niet in onze modellenbibliotheek. Dit is een woningtype waar steeds meer vraag naar is. We passen het inmiddels al in meerdere projecten toe.”
Volgens Bert zijn er twee belangrijke groepen die nu een woning zoeken: “Empty nesters die iets kleiners en gelijkvloers zoeken met een tuintje en natuurlijk de jongeren tussen de 25 en 35 jaar. Die zeggen niks anders dan ‘doe mij een leuk huis’. De BeBo biedt uitkomst, met op de begane grond een brede benedenwoning met een tuin en daarboven twee compactere woningen voor starters. Dit concept past in de stedelijke omgeving van Utrecht, maar ook prima in een Brabants dorp.”
Ieder blok een ander profiel
Lopend langs de woningen vallen twee zaken op. De kwaliteit van de architectuur en de opzet van de binnenhoven. Sander: “Ieder blokje woningen heeft een eigen ontwerp gekregen. Enerzijds door de aanwezige hoogteverschillen, anderzijds door de rijke detaillering, dat een bepaalde kwaliteit uitstraalt. Het project is als een totaalplan benaderd, inclusief groene erfafscheidingen en de inrichting van de collectieve én openbare ruimte. Het geheel voegt waarde toe voor de mensen die hier wonen.”
“Door in blokjes te denken, ontstaan in het gevelaanzicht ‘pandjes’”, vult Bert aan. “We hebben steeds een paar huizen naast elkaar dezelfde vormtaal en materialisatie gegeven en dat afgewisseld. Dat geeft het geheel een expressieve architectuur met meer dynamiek. Het wordt dan minder plat. De betonnen bandjes, de manier van metselen, geometrische figuren en overdadige versieringen verwijzen naar de art-deco stijl die in het beeldkwaliteitsplan werd voorgeschreven. Dat heeft heel goed uitgepakt.”
Bert van Breugel
Architect, partner INBO
Ensemble met hoge dichtheid
“Je ervaart niet dat we hier met een hoge dichtheid van 100 woningen per hectare hebben gewerkt. Terwijl dit toch echt twee tot drie keer zoveel is dan bij de meeste andere nieuwbouwprojecten. Auto’s zijn zonder ondergrondse parkeerkelder onder de woningen weggewerkt en het hele binnengebied met pergola’s, daktuinen en zitjes is mee ontworpen. Je ziet aan de buitenkant niet dat dit buurtje een mix van betaalbare woningen en vrije sector woningen heeft. Dat is niet te zien in het ontwerp. Het ensemble van woningen voelt aan als één geheel. Aan de buitenzijde robuust met bakstenen art-deco gevels en van binnen wat zachter met groen en natuurlijke materialen als Resysta gevelbekleding. Dat is een soort rijstvlies met de look and feel van hout, maar dan heel maatvast, onderhoudsvrij én biobased.”
Trots
Paul is trots dat het een plek voor iedereen is geworden. “We hebben het vaak over betaalbaar wonen voor iedereen in de stad. Het is gelukt om hier een mooie buurt te maken voor een brede doelgroep. Daar doen we het uiteindelijk voor. We laten zien dat het kan. Ook in Utrecht.”
Toen Bert met zijn team aan dit plan ging werken, heeft hij zich samen met collega’s laten inspireren door de art-deco architectuur in de stad. “We hebben een droombeeld gemaakt, wat heeft geleid tot schitterende renders. Leg je die nu naast de foto’s, dan zie je dat ons droombeeld werkelijkheid is geworden. Daar zijn we als ontwerpteam ontzettend trots op. Uit ervaring weet ik dat dit soort projecten eenvoudig ‘kapot te rekenen zijn’, maar we hebben het geloof erin gehouden dat we een buurtje wilden maken waar je over 100 jaar nog met plezier kunt wonen.”
Foto: Paul Leemans
Projectontwikkelaar Van Wanrooij
“De woningen zijn opgeleverd, maar de buurt ontwikkelt zichzelf nog”, besluit Sander. “Bomen en planten groeien mee met de bewoners. Ik ben al ontzettend trots, maar het wordt hier steeds groener en mooier. We hebben er alles aan gedaan om het beste uitgangspunt te creëren. Van schuin hellend gemetselde muren voor muurvarens tot geïntegreerde plantenbakken, polderdaken en schaduwplekken met zitjes onder de bomen. Over een tijdje kun je hier De Groene Steegjes in volle glorie ervaren.”
Foto: Sander de Wit
Projectontwikkelaar Van Wanrooij
De Groene Steegjes in Utrecht is een echt ‘buurtje’ geworden met 84 energie-neutrale koopwoningen. Thema’s als duurzaamheid, betaalbaarheid, voorkomen van hittestress, klimaatbestendigheid en biodiversiteit zijn van begin tot eind integraal benaderd. Dit heeft geresulteerd in een plan waar niet alleen mensen, maar ook dieren en planten graag verblijven. De architectuur aan de randen is stoer en robuust, in het binnengebied daarentegen speels en informeel.